Tác giả: Aron Schuftan
Bangladesh. Day 3- Trump! And Sticking Needles in your Eyes.
Bangladesh. Day 2- Human Ants and the Commuters
Bangladesh. Day 1- Man on Fire
Trường Quốc tế Kenya Bản tin
Gần đây tôi vinh dự được có mặt trên trang bản tin của trường trung học ngày xưa tôi theo học. Ngồi viết về bản thân, tôi miên man nhớ lại những năm tháng đẹp đẽ nhất cuộc đời mình.
- Anh hãy giới thiệu đôi nét về bản thân.
Xin chào! Tôi là Aron Schuftan, tốt nghiệp Trường Quốc tế Kenya ISK năm 1993. Tôi đã trải qua khoảng thời gian tuyệt vời nhất đời mình tại Kenya (từ năm 1986-1993) và đối với tôi cho đến tận bây giờ đó vẫn luôn là những tháng năm niên thiếu đẹp nhất. Hiện tại tôi đang sống ở Thành phố Hồ Chí Minh, Việt Nam. Sáu năm trước, tôi chuyển về đây sinh sống và làm bác sĩ Sản-Phụ Khoa. Tuy nhiên, dạo gần đây tôi tạm thời nghỉ không làm bác sĩ nữa để tập trung theo đuổi đam mê nhiếp ảnh nghệ thuật của mình.
- Kỷ niệm nào là đáng nhớ nhất với anh khi còn là học sinh Trường ISK?
Tôi vẫn nhớ như in mùi hương ngọt lịm toả ra từ những rẫy cà phê chìm trong làn sương sớm mờ ảo trên đường đến trường, vẫn nhớ vị bánh gối samosa và món khai vị bhajis của Cô Maini, vẫn nhớ tiếng bóng rổ nện vang vọng khắp cả phòng đa năng và vẫn chưa bỏ được thói quen lấy tay che thức ăn mỗi khi đi ngoài đường để diều hâu khỏi bay xuống gắp thức ăn trên tay. Tôi còn nhớ ngày ấy mình đã rất chăm chú lắng nghe Giáo sư Hinz giảng bài Sinh học (chính thầy đã tin rằng tôi có tố chất trở thành bác sĩ), rồi chất giọng đầy nội lực của Thầy Halverson trong những lớp học nhà gỗ xinh đẹp và những chuyến xe buýt dài đằng đẵng đượm buồn đưa chúng tôi trở về thành phố khiến chúng tôi nhớ mãi. Nhưng kỷ niệm sâu sắc nhất có lẽ chính là những đêm khuya ngồi tập dợt các vở kịch cùng với Thầy Pearson (Little Shop of Horrors, The Insect Play, The Boyfriend,…), người mà tôi mãi nhớ ơn vì đã chỉ dạy cho tôi những bài học quan trọng nhất trong cuộc sống, những kinh nghiệm đã đi theo tôi suốt cho đến tận bây giờ.
- Chúc mừng anh vừa mới tạo lập thành công trang web nhiếp ảnh của mình! Nguồn cảm hứng nào đã đưa anh đến với dự án mang đậm đam mê thú vị này?
Những ngày tháng lớn lên ở Kenya thực sự đã đóng một vai trò khá lớn vào quyết định bắt đầu dự án này. Giống như biết bao đứa trẻ thuộc nền văn hoá thứ ba khác, tôi chắc chắn ai cũng sẽ hơi do dự khi được hỏi “Bạn đến từ đâu?” Vì vậy, trang web này chính là cách để chỉ cho mọi người thấy nơi tôi “đến từ” và đây cũng chính là cuốn nhật ký cuộc đời tôi. Những bức ảnh tôi chụp cùng những mẩu chuyện tôi viết đã thay tôi kể lại câu chuyện đời mình qua 6 châu lục và 45 quốc gia.
Ngoài ra, là con một, tôi luôn cảm thấy gánh nặng trách nhiệm và nghĩa vụ trao truyền lại lịch sử của tổ tiên và bản thân mình cho thế hệ sau. Tôi còn nhớ như in đã từng nghe kể những câu chuyện về di sản dòng tộc trong những bữa cơm gia đình, bản thân cố gắng ghi tất cả vào bộ nhớ và có lần đã rất giận khi chỉ tìm được vài ba tấm hình cũ kĩ rách nát của nhiều thế hệ đã đi qua. Tôi khao khát được thấy những gì họ đã thấy, được giúp họ kể những câu chuyện và làm chúng trở nên chân thật hơn, gợi cảm hơn. Kỉ niệm đó đã thôi thúc tôi ghi lại hình ảnh và cố gắng làm cho cuộc đời mình qua ống kính máy ảnh được sống mãi bằng chính những bức ảnh tôi tạo ra. Hy vọng rằng điều này có thể đưa các thế hệ tương lai xích lại gần tôi hơn. Chính khát vọng này đã khiến tôi quyết định đến lớp học nhiếp ảnh đầu tiên trong đời vào giữa thập niên 1990 ở Trường Đại học Tulane, New Orleans, nơi tôi đang theo học Dự bị Y khoa và Xã hội học.
Tôi trau dồi các kĩ năng và nhận ra một điều là mình có thể kể chuyện qua những bức ảnh, và cách này khá tuyệt để cho tôi, một người tự cho là hướng nội, có thể tương tác với người khác. Khám phá này đã cho tôi sức mạnh và làm tôi phấn chấn hẳn lên giống cái cảm giác của một con bạc khi quan sát quả bóng đang chạy trên bàn quay roulette.
Nhiếp ảnh là cuốn nhật ký chân thực về những gì tôi thấy, những khoảnh khắc tôi trải qua trong những chuyến chu du đến nhiều quốc gia khác nhau và đắm mình vào các nền văn hoá mới. Là một nhiếp ảnh gia đường phố, điều quan trọng đối với tôi là phải “bắt” được khoảnh khắc, cảm xúc – mà không hề thao túng hay điều khiển đối tượng hay bối cảnh. Tôi cố trở thành một con ruồi đậu trên tường và “chộp” được chính xác những gì mình quan sát. Cùng lúc đó, tôi cũng cố gắng chụp ảnh con người hoặc hiện tượng khác thường hoặc bình thường nhưng trong một diện mạo mới.
Đối với tôi, nghệ thuật nằm trong chính khoảnh khắc máy ảnh chụp được, không phải ở việc chỉnh sửa ảnh sau này. Photoshop đã làm cuộc cách mạng cho nghệ thuật nhiếp ảnh nhưng là một người theo chủ nghĩa thuần tuý, tôi tránh dùng các kĩ thuật hậu kỳ cho tác phẩm của mình. Những gì mọi người thấy là những gì tôi thấy, chân thực, nguyên gốc và thu được năng lượng từ chính khoảnh khắc ấy. Qua những bức ảnh của tôi, người xem có thể thấy và trải nghiệm các nền văn hoá khác nhau, đi đến những vùng đất xa xôi và cảm nhận những cảm xúc mà ống kính máy ảnh tôi kịp thời ghi lại được.
Tôi cho rằng không chỉ bức ảnh chụp mới là quan trọng mà tựa đề cũng quan trọng không kém. Tôi luôn tin rằng tựa đề giúp tạo thêm chiều sâu cho tấm ảnh. Thường thì tôi nghĩ ra tựa đề thậm chí trước khi chụp. Mỗi khi có thể, tôi luôn cố tìm cho bằng được những tựa đề khiến người xem nghĩ xa hơn tấm ảnh một bước.
When possible, I always strive to find a title that makes my viewer think one-step beyond the image.
Gần đây, tôi quyết định nghỉ, tạm thời không làm Bác sĩ Sản-Phụ khoa nữa để theo đuổi niềm đam mê nhiếp ảnh của mình. Từ năm 2014, tôi mới chính thức sống ở Việt Nam, nhưng trước đó từ năm 1995, khi bố mẹ tôi chuyển về đây sinh sống (và vẫn còn ở đây), tôi đã nhiều lần qua lại đây. Mẹ tôi là người Việt còn bố tôi sinh ra và lớn lên ở Chile trong một gia đình người Đức gốc Do Thái. Tôi trải qua thời niên thiếu ở Nairobi, Kenya, nhưng may mắn được sống ở khắp nơi trên thế giới như Cameroon, Tây Ban Nha, Puerto Rico, Chile và Hoa Kỳ.
- Trước khi chia tay, anh có lời cuối muốn nhắn nhủ đến các bạn học sinh Trường ISK không?
Giờ đây, gần 30 năm đã trôi qua, trong thời đại phim màu thống lĩnh hoàn toàn, ngồi hồi tưởng về quãng thời gian tuyệt vời tôi đã trải qua ở ISK? Vâng. Tôi tin chắc ISK đã thay đổi rất nhiều (vườn cà phê chắc không còn nữa đâu nhỉ?!?!), nhưng kỷ niệm được nuôi dưỡng và dạy dỗ trong một môi trường như thế sẽ còn sống mãi. Nhiều người trong các bạn có thể sẽ về quê sau khi ra trường và lúc này sẽ cảm nhận hoàn toàn “khác” so với bạn bè đồng trang lứa với mình. Nhưng đừng lo, sự khác biệt này suy cho cùng cũng chỉ giúp các bạn theo chiều hướng tích cực, tạo cho các bạn nét độc đáo của riêng mình, các bạn sẽ trở thành những người thú vị hơn và sẵn sàng chinh phục thế giới hơn.
Tôi hy vọng khi xem qua những bức ảnh của tôi, đặc biệt là trong phần Châu Phi, các bạn, những ai đã từng có tình cảm đặc biệt dành cho Kenya, sẽ mỉm cười trong hoài niệm; còn những bạn còn đang theo học ở đây, tôi hy vọng ảnh tôi chụp sẽ làm các bạn trân quý những điều các bạn vẫn còn cơ hội trải nghiệm mỗi ngày.
Tôi mong là các bạn sẽ thích ngắm ảnh tôi chụp nhiều như tôi thích chụp chúng.
Một ngày là Sư Tử, suốt đời là Sư Tử.
Thân mến,
Aron
TẠP CHÍ D’ART DE SAIGON
Buổi vấn đáp gần đây với Mads Monsen từ Tạp chí D’Art De Saigon…
Anh có thể chia sẻ với độc giả một vài thông tin cơ bản về bản thân cũng như công việc hiện tại?
“CHÀNG NGỐC” - Bạn bè lâu nay vẫn thường gọi tôi như thế, nhưng thật lòng mà nói – tôi không hề để bụng. Mẹ tôi là người Việt còn bố tôi sinh ra và lớn lên ở Chile trong một gia đình người Đức. Tôi trải qua thời niên thiếu ở thủ đô Nairobi, Kenya, nhưng bản thân nhận thấy mình thật may mắn khi được sống ở nhiều nơi trên thế giới như Cameroon, Tây Ban Nha, Puerto Rico, Chile và Hoa Kỳ. Thật ra, sự giao thoa giữa các nền văn hoá khác nhau chưa từng khiến tôi có cảm giác biệt lập, xa lạ - nếu có đi chăng nữa thì điều đó cũng chỉ giúp tôi dễ dàng hoà nhập với những vùng đất tôi đã đặt chân đến, đồng thời thấm sâu vào lối sống và nghệ thuật của mình.
44 tuổi, tôi là bác sĩ Sản-Phụ Khoa đang công tác tại phòng khám Family Medical Practice và Bệnh viện Quốc tế Mỹ (American International Hospital).
Hiện tại, tôi đã sống ở Việt Nam được 5 năm, nhưng trước đó đã từng qua lại Việt Nam khá nhiều lần (lần đầu tiên là vào năm 1986), đặc biệt là từ khi bố mẹ tôi chuyển vào Sài Gòn sống vào năm 1995. Ngoài nhiếp ảnh ra, tôi còn đam mê du lịch, chơi
bóng đá với đội Saigon Raiders, đội bóng đá lâu đời nhất Sài Gòn dành cho người nước ngoài sống ở Việt Nam. Tôi cũng mới bắt đầu tập chơi trống “Handpan”, một loại nhạc cụ theo tôi biết là còn khá mới mẻ.
Anh miêu tả thế nào về trang Instagram cá nhân của mình?
Trang Instagram là cuốn nhật ký chân thật ghi lại những điều tôi trải nghiệm hằng ngày, góp nhặt từ nhiều quốc gia/vùng đất tôi may mắn được viếng thăm và sinh sống. (@aron_schuftan_photography)
Là một “nhiếp ảnh gia đường phố”, tôi cho rằng điều quan trọng là phải “bắt” được những khoảnh khắc và cảm xúc – mà không cố gò bó hay gượng ép đối tượng hay bối cảnh. Tôi cố làm một “chú ruồi đậu trên tường” và chụp lấy chính xác những gì mắt mình thấy được, nhưng đồng thời cũng cố “bắt” được những đối tượng khác lạ hoặc rất đỗi quen thuộc nhưng theo một cách hoàn toàn mới.
Nghệ thuật nhiếp ảnh bắt đầu với anh như thế nào? Điều gì đã truyền cảm hứng cho anh làm nhiếp ảnh?
Từ khi còn bé, tôi đã bắt đầu chụp ảnh để lưu lại những chuyến đi của mình, nhưng chỉ khi vào đại học ở New Orleans và được bố tặng cho chiếc máy ảnh Zeiss Ikon của ông, tôi mới thật sự nghiêm túc bước vào nghệ thuật nhiếp ảnh…và cũng kể từ đó, tình yêu tôi dành cho nhiếp ảnh chớm nở.
Anh có đặc biệt yêu thích những yếu tố nào đó mà anh hay chọn để đưa vào ảnh của mình hay không?
Tôi thích tìm những chi tiết trùng lặp và sử dụng “khung hình” tự nhiên cho ảnh của mình. Tôi cũng cố sử dụng ống kính góc rộng và kết hợp các “đường chủ đạo” trong những bức ảnh. Tôi nhận thấy cả hai phương pháp đều rất tuyệt vời, góp phần thu hút người xem và lấy được bối cảnh xung quanh đối tượng – bản thân tôi tin là điều này sẽ tạo ra những câu chuyện hình ảnh sống động hơn.
Đối với tôi, không chỉ bức ảnh thôi mà tựa đề cũng khá quan trọng. Thường thì tôi thậm chí còn nghĩ ra tựa đề trước cả khi chụp ảnh – thực chất, chính tựa đề đã làm nên ảnh tôi chụp. Tôi cho rằng thói quen này xuất phát từ bức ảnh đầu tiên đã làm tôi “xúc động”. Đó là một bức ảnh trắng đen của Annie Leibowitz chụp một đôi bàn chân, có tựa đề là “Pele”. Bức ảnh mình nó có lẽ không mấy đặc biệt nhưng khi thêm tựa đề vào, cả một tầng nghĩa mới phát sinh – chân dung đôi bàn chân được cho là nổi tiếng nhất thế giới. Kể từ đó, tôi luôn cố tìm cho bằng được những tựa đề giúp người xem nghĩ sâu hơn về bức ảnh một bước.
nh có nghĩ truyền thông xã hội là một công cụ để truyền cảm hứng không, hay ngược lại?
Tôi nghĩ nó là một con dao hai lưỡi – đúng, sự lan truyền thông tin và hình ảnh tức thời với quy mô lớn có thể giúp tạo cảm hứng, nhưng đồng thời, tôi chắc chắn là một phần nào đó chúng ta đã đi quá giới hạn cho phép: truyền thông xã hội đã tạo mầm mống cho một thế hệ mới – hội những người yêu bản thân thái quá và hoàn toàn chỉ quan tâm đến bản thân mình – và nó cũng tạo ra danh tiếng (cũng là bệ phóng) cho những kẻ thích pha trò lố lăng cũng như những người thiếu năng lực thực thụ. Ý tôi là, thực sự chúng ta có quan tâm Kim Kardashian đã ăn gì vào bữa sáng không? Nhưng có lẽ mọi người hỏi sai người rồi; tôi đâu phải là một fan cuồng của mạng xã hội. Nhưng chính nhờ truyền thông xã hội mà tôi được có mặt trong bài báo này, nên dù sao thì không phải lúc nào nó cũng chỉ có mặt xấu, phải không nào 🙂?
Trang Instagram của anh nhắm đến đối tượng nào?
Phần lớn là hướng đến gia đình và bạn bè, nhưng tôi thừa nhận là mình cũng thích có được những lượt “like” từ những người xa lạ ở khắp nơi trên thế giới.
Anh hy vọng người xem sẽ thu được gì từ các tác phẩm nghệ thuật của mình?
Tôi hy vọng những bức ảnh của mình sẽ giúp người xem nhìn thấy và trải nghiệm những vùng đất mới, nền văn hoá mới và đọng lại một cảm xúc nào đó. Khát khao này thôi thúc tôi ghi lại những khoảnh khắc có thể khiến người xem thấy khó chịu (chẳng hạn như chuỗi các bức ảnh chụp tại một khu chợ thịt cầy ở Hà Nội). Nhưng thật lòng, tôi luôn coi trọng cả những lời tán dương tích cực lẫn phê bình tiêu cực. Đối với tôi, việc tạo ra những tấm ảnh gây cảm xúc mạnh mẽ nơi người xem (dù tốt hay xấu) chính là điều mà tôi, một người làm nghệ thuật, luôn phấn đấu đạt được.
Instagram có tạo ra thử thách gì cho anh?
Không chỉ liên quan đến riêng Instagram mà còn cả truyền thông xã hội nói chung: rất khó để được biết đến như một người nghệ sĩ cũng như được đánh giá cao đối với các tác phẩm nghệ thuật của mình. Ngày nay, AI AI cũng là một nhiếp ảnh gia và khoảng chú ý của mọi người dần thu hẹp lại. Không những thế, do sự ra đời của Photoshop, bản chất của nhiếp ảnh cũng thay đổi theo – bây giờ có “bắt” được những khoảnh khắc một cách tài tình đến thế nào đi chăng nữa cũng không còn quan trọng, mà quan trọng là phải giỏi thiết kế đồ hoạ. Vài người bảo rằng photoshop chính là “sự tiến hoá của nghệ thuật nhiếp ảnh”, hay “đó là việc chúng ta thường làm trong phòng tối”. Nhưng đối với tôi, một người theo chủ nghĩa thuần tuý, tôi cố không dùng tới các kỹ thuật hậu kỳ cho các tác phẩm của mình (không cắt ảnh, không chỉnh sửa ảnh). Tôi vẫn luôn tin rằng nghệ thuật nằm ngay ở khoảnh khắc chụp được chứ không đợi tới sau đó trước màn hình máy tính. Những gì người xem nhìn thấy chính là những gì mắt tôi nhìn thấy ngay lúc tôi quan sát đối tượng. Nhưng cũng vì đây là sở thích của bản thân nên tôi có quyền quyết định như thế, chứ thật ra tôi hoàn toàn hiểu (và cảm thông) cho những người bạn cũng làm nhiếp ảnh chuyên nghiệp khi khách hàng đòi hỏi phải có được những bức ảnh hoàn hảo mà không hề quan tâm đó có phải là những bức chụp đẹp ngay từ lần đầu tiên bấm máy hay là sau khi đã trải qua 10 giờ mài giũa trên máy tính.
So với điểm xuất phát, phong cách của anh có phát triển nhiều không và phát triển như thế nào?
Khi nhìn lại các tấm ảnh đã chụp, tôi có thể thấy những giai đoạn mình đã đi qua: Trừu tượng, kiến trúc, thời trang, thiên nhiên – vì chỉ làm nhiếp ảnh như một thú vui, một sở thích nên tôi có thể tự do chụp ảnh bất kì đối tượng nào tuỳ thích. Nhưng tôi nhận ra rằng hiện tại nguồn cảm hứng lớn của mình chính là con người Việt Nam. Tôi chụp phần nhiều là trẻ em và người già. Sự “ngây thơ” của trẻ em và “trí tuệ” của người già là những chủ đề hết sức thú vị. Khi chụp ảnh, dù là đối tượng nào, tôi cũng cố kết hợp các yếu tố thị giác vào ảnh của mình nhằm mục đích kể chuyện chứ không chỉ cho “đẹp” mà thôi.
Anh có thể đề xuất một vài tài khoản Instagram yêu thích để mọi người cùng theo dõi?
Tôi thích Instagram của National Geographic (thực ra tôi khá ganh tị với tài khoản này). Ước mơ của tôi là được hợp tác với họ (nếu có ai đó giới thiệu, tôi sẽ vô cùng cảm kích!). Ngoài ra, tôi cũng là fan ruột của Justin Mott (@askmott), anh bạn từng là đối thủ/giám khảo của tôi trong “Photo Face-Off” – chương trình truyền hình thực tế về nhiếp ảnh trên kênh History mà tôi đã rất may mắn khi trở thành một trong những người chơi.
Điều gì đang được kì vọng ở trang Instagram của anh trong tương lai?
Hy vọng tôi sẽ duy trì được những gì mình đã làm được, nhưng ảnh sẽ đẹp và chất lượng hơn…
AronSchuftanPhotography #NationalGeographic #Nhiepanhduongpho #Dulich #Congdantoancau